scarface filminin yapımcıları tony camonteyi ve gangster mitini nasıl öldüreceklerini bilemiyorlardı, bu içinden çıkılmaz durum karşısında saçma sapan bir finalle filmi sonlandırdılar ve filmin içine ettiler ama neye yarar? gene de scarface otuzlardan bu yana bir efsane olarak yaşamaya devam etti. jean luc godardı serseri aşıklar filmini çekerken ikinci bir scarface yapmak isteyecek kadar etkilemişti mesela. fakat kendi demesine göre çıkan sonuç istediği gibi olmamış. anti-kahraman böyledir onu öldürseniz de yok etseniz de gene de öldüremezsiniz, seyircinin kalbinde kazanan odur ve sonsuza kadar yaşamaya o devam eder, mutlu temiz aşıklardan ziyade.
manhattan melodrama bir başyapıt değil, boş vaktinizde izleyebileceğiniz eli yüzü düzgün bir dostluk, idealler, yoldan çıkmışlar draması. film ilk yarım saatten sonra temposunu kazanıyor. hollywood draması unsurlarını bozmasa da ana karakter blackienin söylemlerinde yer yer anti konformist feminist anarşist fikirler etrafa savruluyor, evliliğin çocuk yapıp yuva kurmanın bir kadın için son derece sıkıcı olduğu söylenebiliyor mesela. filmin bazı diyalogları dramatik gerilimi üst düzey noktaya çıkarıyor kendini tam bir klasiğe dönüştürecekken aniden düşüyor o sahneler. yönetmen sadece olayları ve karakterleri görüntüleyerek ekstra bir çabaya girmeden kendini öne çıkarmadan zanaatçılıkla yetiniyor.filmin yönetmeni tarzanın yönetmeni olarak bilinen w.s van dyke fakat kredilerde adı geçmeyen perde arkasında bi de george cukor var, filmin bazı sahnelerinde yayılan kadınsı romantizmin ondan kaynaklandığını sanıyorum oyunculuklara gelince william powell ve myrna loy çok iyiler, blackienin köylü şapşallığına bir o kadar da köylü cinliğine sahip yardımcısı ve onun aptal yemek düşkünü sevgilisi de gayet iyi ama asıl konuşmamız gereken şüphesiz clark gable tarafından kusursuz şekilde canlandırılan blackie. sinema tarihinde gördüğüm en karizmatik anti-kahraman diyebilirim. özellikle mahkeme sahnelerinde kendini elektrikli sandalyede çizme şakacılığı, pervasızlığı, idama giderkenki umursamaz ciddiye almaz rahatlığı gerçekten benzersiz. blackie tam bir stirnercı, her şeyi kendini de tüketiyor, giden kaybedilen hiçbir şeye hırs yapmıyor, biricik hiççiliği gönülden kavramış birisi, canı ne isterse onu yapıyor, stirnercı gibi çocuk kalmış, arkadaşı için adam öldürmesi bile bencilce bir şey, dostunu çok seviyor ve onun için adam öldürüyor bu son derece bencilce. hapislerde çürümektense ölmeyi yeğliyor yaşamının son dakikalarını bile saatler sonra ölüm gerçeğiyle karşılaşmayacakmış gibi aynı neşe içinde yaşıyor. vali bey ise ahlaki bir karakter ve ideallerine sonuna kadar bağlı hatta ideallerinden taviz verecek bir duygu boşluğuna düştüğünde bile kendi tutarsızlığını fark edip istifa edebiliyor. vali bey, o buhran sonrası çalkantılı dönemde gangsterlerin suçluların cirit attığı dönemde amerikanın inanmak istediği dürüstlüğü temsil ediyor sanki ve başkan roosevelt ahlakını taşıyor. myrna loy ise şefkatli olmasına rağmen her zaman istediğini bilen ve ona göre davranan bana göre baya feminist bir karakteri canlandırıyor, hays code öncesi döneme ait bir karakter de diyebiliriz. tabi tüm bu karakterler derinlikten yoksun çok detaylı bir şekilde geliştirilmiyorlar, dediğim gibi film klasik olmaya yükselirken birden düşüyor.
filmde çok hoş detaylar var, hokey maçında tuvalette işlenen cinayet sonrası köre sadaka verilmesi, filmin başlarındaki troçki mitingindeki kargaşa ve kavga sahnesi gibi. troçki konuşurken kalabalık arasından çıkan rahip amerikada ekmeğini özgürce bulabildiğini söyleyerek troçkiye cevap veriyor, düpedüz anti-komünist bir sahne bu, orası kesin. hollywoodun liberal ideolojisini yansıtıyor. söz konusu miting ve oradaki kavga, karakterlerin geleceğini de etkileyecek şeyler olarak gözüküyorlar, tıpkı filmin başındaki tarihi gemi yangını gibi. tarihsel olayların kişisel trajedilerle bağlantısı, yaşamın içindeki şans unsuruyla kumarbaz karakterin şansı gibi bağlantılar filmde incelikle dramatik yapıya katkı sunacak şekilde ele alınmıyorlar, film düz bir boş vakit draması sınırlarından çıkamıyor bir türlü. fakat o blackie yok mu gene de aklımıza kazınıyor işte. bu film çekildiğinde troçki hayattaydı ve ben bu filmden haberdar olduğunu sanıyorum. film 1934 mayısında gösterime giriyor, troçki ise 1934 ağustosunda “amerika komünist olursa” diye bir yazı kaleme alıyor, komünizmden korkan amerikalılara “bakın komünizm sovyetler birliğindeki gibi değil” diyerek sempati yaymaya çalıştığı bir yazı kaleme alıyor.
troçkiyle girilen polemik, saf temiz demokratik idealler, kendi kararlarını verebilen bir kadın, stirnercı bir tip ama neticede bir boş vakit melodramı.
şunu düşünüyorum hep, john dillinger bu filmi izlediği sinema salonundan çıktığında fbi tarafından vurulmadan önce yolda yürürken ne hissediyordu acaba? kuş gibi hafiflemiş miydi?